Strona stworzona, dzięki uprzejmości Biblioteki Publicznej Gminy Prażmów, przez miłośników gminy Prażmów. Ustanów 2023

Artykuły z tej kategorii

Bartłomiej Kucharski

W zbiorach Biblioteki Narodowej za pośrednictwem strony internetowej polona.pl można znaleźć niezwykły artykuł. Pochodzi on z czasopisma "Przebój" nr 5/1930. Wydanego w Warszawie w maju 1930 r.

"Przebój" Czasopismo miesięczne ilustrowane poświęcone samorządom i ubezpieczeniom społecznym, nr 5/1930 str. 34.

Poniżej znajdują się objaśnienia mniej zrozumiałych skrótów lub wątków (w kolejności występowania w tekście):

...jedno kółko rolnicze... - prawdopodobnie chodzi o kółko rolnicze w Uwielinach, którego współzałożycielem i prowadzącym był Józef Plewicki - kierownik uwielińskiej Szkoły Powszechnej w latach 1925 - 1931;

CTR - Centralne Towarzystwo Rolnicze;

PBR - Państwowy Bank Rolny;

...98 km [dróg]... - przez 20-lecie międzywojenne, według wielu relacji, wożono kamienie na drogę w Prażmowie w celu jej utwardzenia (najprawdopodobniej obecną DW 722). Brukowanie najważniejszych dróg gminnych zaczęto pod koniec lat 30. XX. W Uwielinach bruk pojawił się zaraz po wojnie. Większość prac drogowych było prowadzonych w ramach szarwarku - świadczenia nakładanego na ludność wiejską dotyczącego budowy i konserwacji dróg oraz innej infrastruktury;

...sieć szkolna... - chodzi o szkoły w: Gościeńczycach (założoną w 1918), Nowym Prażmowie (zał. 1923), Uwielinach (zał. 1878) i Wągrodnie (zał. 1915). Na temat szkoły 7-oddziałowej (klasowej) w Wągrodnie brak informacji. Z "bardzo dobrymi lokalami" też nie ma co przesadzać, szkoły były przepełnione a budynki nie były w stanie sprostać sporej liczbie potrzeb. W 1930 r. kierownictwo szkoły w Uwielinach podjęło uchwałę o budowie nowego budynku szkoły mieszczącej 7 klas, w miarę upływu czasu, napotkano jednak na wiele problemów ze strony gminy. W wyniku tego, doszło do zmiany niechętnego projektowi wójta Antoniego Woźniaka z Wągrodna, na radnego z Uwielin - Filipa Gielecińskiego;

Koszty kuracyjne - zasiłki socjalne;

Straże ogniowe... - chodzi o Ochotniczą Straż Pożarną w Gościeńczycach założoną w 1927 r. oraz w Uwielinach założoną w 1929 r.;

...zarządzenia Pana Ministra... - nie udało się ustalić o jakie zarządzenia chodzi, możliwe że o osławione "sławojki" lub o ogół innych.

Jan Cegłowski jest bardzo ważną osobą w przedwojennej historii naszej gminy, był sekretarzem gminy prawdopodobnie przez całe dwudziestolecie międzywojenne.

Patrząc po całej gazecie bierze wielki żal że nasza gmina nie została opisana w większej ilości aspektów.

Po lewo Józef Lisowski - Wójt Gminy Wągrodno oraz Sekretarz Gminy Wągrodno - Jan Cegłowski, "Przebój" nr 5/1930 str. 34.

Poniżej znajduje się transkrypcja artykułu:

"GMINA‎ ‎WĄGRODNO.

Teren‎ ‎gminy‎ ‎jest‎ ‎dość‎ ‎rozległy‎ ‎i zajmuje‎ ‎około‎ ‎10.000‎ ‎ha‎ ‎obszaru. Administracyjnie‎ ‎podzielony‎ ‎jest‎ ‎na 41‎ ‎sołectw,‎ ‎w‎ ‎których‎ ‎zamieszkuje 5.5‎00 ‎ludności.

Gleba‎ ‎w‎ ‎gminie‎ ‎nie‎ ‎jest‎ ‎zbyt‎ ‎dobra,‎ ‎a‎ ‎nawet‎ ‎przeważają‎ ‎piaski,‎ ‎z‎ ‎tego‎ ‎urodzajnych‎ ‎piasków‎ ‎25%,‎ ‎nieurodzajnych‎ ‎3%,‎ ‎szczerki‎ ‎lekkie 32%,‎ ‎szczerki‎ ‎ciężkie‎ ‎25%‎ ‎oraz sapów‎ ‎15%.‎ ‎Przeważają‎ ‎tu‎ ‎drobne gospodarstwa,‎ ‎prowadzone‎ ‎w‎ ‎dość dobrej‎ ‎kulturze‎ ‎rolnej.‎ ‎W‎ ‎całej‎ ‎gminie‎ ‎istnieje‎ ‎tylko‎ ‎jedno‎ ‎kółko‎ ‎rolnicze,‎ ‎które‎ ‎prowadzi‎ ‎3‎ ‎sekcje‎ ‎maszynowe‎ ‎oraz‎ ‎kładzie‎ ‎szczególny‎ ‎nacisk na‎ ‎stosowanie‎ ‎nawozów‎ ‎sztucznych. Organizowane‎ ‎też‎ ‎były‎ ‎2‎ ‎kursy‎ ‎rolnicze,‎ ‎jeden‎ ‎w‎ ‎listopadzie‎ ‎r.‎ ‎ub.‎ ‎pod kierownictwem‎ ‎instruktora‎ ‎z‎ ‎C.‎‎T.R.u,‎ ‎oraz‎ ‎niedawno‎ ‎w‎ ‎samym‎ ‎Wągrodnie,‎ ‎gdzie‎ ‎nawet‎ ‎prowadzony był‎ ‎kurs‎ ‎szycia.

Celem‎ ‎przyjścia‎ ‎z‎ ‎pomocą‎ ‎finansową‎ ‎drobnym‎ ‎rolnikom,‎ ‎zorganizowana‎ ‎była‎ ‎w‎ ‎r.‎ ‎1927‎ ‎Gminna‎ ‎Kasa Pożyczkowo‎ ‎-‎ ‎Oszczędnoś[ciowa],‎ ‎przy kapitale‎ ‎zakładowym‎ ‎2.500‎ ‎zł.,‎ ‎obecnie‎ ‎już‎ ‎kapitał‎ ‎zakładowy‎ ‎wynosi 3.000,‎ ‎oraz‎ ‎posiada‎ ‎20.000‎ ‎zł.‎ ‎z‎ ‎P.B.‎‎R.‎ ‎Wkładów‎ ‎oszczędnościowych 3.000‎ ‎zł.

Na‎ ‎utrzymaniu‎ ‎gminy‎ ‎znajduje‎ ‎się 98‎ ‎km [dróg],‎ ‎z‎ ‎których‎ ‎wszystkie‎ ‎są‎ ‎gruntowe,‎ ‎za‎ ‎wyjątkiem‎ ‎bruku‎ ‎położonego‎ ‎już‎ ‎przez‎ ‎wieś‎ ‎Wągrodno.‎ ‎W‎ ‎r.‎ ‎b. dalsze‎ ‎układanie‎ ‎bruku‎ ‎zostało‎ ‎przerwane‎ ‎ze‎ ‎względu‎ ‎na‎ ‎brak‎ ‎funduszów oraz‎ ‎ewentualną‎ ‎zmianę‎ ‎kierunku drogi.

Ogólny‎ ‎budżet‎ ‎na‎ ‎r.‎ ‎1‎930/3‎1‎ ‎wynosi‎ ‎2‎‎7.000‎ ‎zł.,‎ ‎z‎ ‎tego‎ ‎na‎ ‎szkolnictwo‎ ‎przeszło‎ ‎7.000‎ ‎zł.

Zaznaczyć‎ ‎należy,‎ ‎że‎ ‎sieć‎ ‎szkolna jest‎ ‎tu‎ ‎niezbyt‎ ‎rozwinięta,‎ ‎bowiem na‎ ‎tak‎ ‎duży‎ ‎obszar‎ ‎znajdują‎ ‎się‎ ‎4 szkoły‎ ‎powszechne,‎ ‎w‎ ‎bardzo‎ ‎dobrych‎ ‎lokalach.‎ ‎W‎ ‎r.‎ ‎ub.‎ ‎uchwalona została‎ ‎budowa‎ ‎szkoły‎ ‎7-o‎ ‎oddziałowej‎ ‎w‎ ‎Wągrodnie,‎ ‎obecnie‎ ‎został już‎ ‎zakupiony‎ ‎plac‎ ‎i‎ ‎w‎ ‎niedługim czasie‎ ‎rozpocznie‎ ‎się‎ ‎budowa.

Gmina‎ ‎ma‎ ‎dość‎ ‎duże‎ ‎potrzeby związane‎ ‎z‎ ‎kosztami‎ ‎kuracyjnymi, które‎ ‎w‎ ‎tym‎ ‎r.‎ ‎wynoszą‎ ‎6‎.000 ‎zł., suma‎ ‎ta‎ ‎jednak‎ ‎nie‎ ‎pokrywa‎ ‎całkowitych‎ ‎potrzeb‎ ‎gminy.

Straże‎ ‎ogniowe,‎ ‎reprezentowane tu‎ ‎przez‎ ‎2‎ ‎oddziały,‎ ‎są‎ ‎one‎ ‎jeszcze młodemi‎ ‎organizacjami,‎ ‎tak‎ ‎iż‎ ‎nie‎ ‎są kompletnie‎ ‎zaopatrzone‎ ‎w‎ ‎sprzęt‎ ‎pożarny‎ ‎i‎ ‎obecnie‎ ‎starania‎ ‎skupiają‎ ‎się w‎ ‎tym‎ ‎właśnie‎ ‎kierunku.

Pod‎ ‎względem‎ ‎sanitarnym‎ ‎gmina stoi‎ ‎dość‎ ‎wysoko‎ ‎i‎ ‎zarządzenia‎ ‎Pana Ministra‎ ‎wykonane‎ ‎są‎ ‎w‎ ‎75%.

W‎ ‎skład‎ ‎Rady‎ ‎Gminnej‎ ‎wchodzą‎ ‎pp. Ludwik‎ ‎Zachert,‎ ‎Józef‎ ‎Borowski,‎ ‎Jan‎ ‎Pakuła,‎ ‎Stanisław‎ ‎Malarczyk,‎ ‎Filip‎ ‎G[i]eleciński, Józef‎ ‎Grządkowski,‎ ‎Jan‎ ‎Galas,‎ ‎Jan‎ ‎Dobrzyński,‎ ‎Jakób‎ ‎Nowak,‎ ‎Jan‎ ‎Galas,‎ ‎Jan‎ ‎Stelmasiak.

Wójtem‎ ‎gminy‎ ‎jest‎ ‎p.‎ ‎Józef‎ ‎Lisowski - miejscowy‎ ‎gospodarz‎ ‎rolny.‎ ‎Wójtem‎ ‎po‎ ‎raz pierwszy‎ ‎wybrany‎ ‎został‎ ‎w‎ ‎r.‎ ‎1925,‎ ‎obecnie urząd‎ ‎swój‎ ‎sprawuje‎ ‎już‎ ‎2-ą‎ ‎kadencję.

Sekretarzem‎ ‎gminy‎ ‎jest‎ ‎p.‎ ‎Jan‎ ‎Cegłowski,‎ ‎ur.‎ ‎w‎ ‎ziemi‎ ‎łowickiej‎ ‎od‎ ‎lat‎ ‎najmłodszych‎ ‎pracuje‎ ‎w‎ ‎samorządzie‎ ‎wiejskim,‎ ‎najpierw‎ ‎w‎ ‎pow.‎ ‎łowickim,‎ ‎potem‎ ‎w‎ ‎urzędzie powiatowym‎ ‎w‎ ‎Łowiczu.‎ ‎Tu‎ ‎zastaje‎ ‎go wojna‎ ‎światowa,‎ ‎podczas‎ ‎której‎ ‎przebywa w‎ ‎Rosji,‎ ‎skąd‎ ‎wraca‎ ‎w‎ ‎r.‎ ‎1922‎ ‎i‎ ‎obejmuje stanowisko‎ ‎sekretarza‎ ‎gminy‎ ‎Wągrodno".

Rada Gminy Wągrodno wraz z wójtem i innymi osobami prawdopodobnie w Urzędzie Gminy w Wągrodnie, "Przebój" nr 5/1930 str. 34.