Strona stworzona, dzięki uprzejmości Biblioteki Publicznej Gminy Prażmów, przez miłośników gminy Prażmów. Ustanów 2023

Artykuły z tej kategorii

W dolinie rzeki Jeziorki, na jednym z jej piękniejszych fragmentów stoi młyn. Jego historia jest niesamowita. Przez wiele lat opuszczony i niszczejący, kilka lat temu dostał nowe życie, nowe deski, nowy dach i nową funkcję. Stał się domem mieszkalnym.

Młyn, który został wyremontowany, zbudowany został prawdopodobnie na początku XX wieku. Jednak Jerzy Ryx, syn Bronisława i Izabelli Ryxów, w "Monografii Dóbr Prażmowskich" z 1907 roku podaje datę powstania młyna w tym miejscu wręcz nieprawdopodobną - około 1020 roku. Uzasadnia ją z kolei w sposób jak najbardziej prawdopodobny.

"Pierwszej metryki powstania osady Prażmów nad rzeczką Jeziorką dostarczył mi młyn miejscowy, a mianowicie w sposób następujący. Każdemu, komukolwiek jest nieco znana konstrukcja młynów wodnych wiejskich, wiadomo jest, że przed głównym stawidłem, t. j. upustem wody, prowadzącym prąd na koła młyńskie lub pod nie, wbija się kafarami w wodzie t. zw. "ścianę", złożoną z obrobionych grubych bali sosnowych, mających z jednej strony nacięcie podłużne, z drugiej odpowiednią listwę (nut i fuga), wchodzące w owo nacięcie sąsiedniego bala. Ścianę taką stawia się zwykle z najlepszego, smolnego drzewa, wbija w ziemię i pokrywa belką podłużną, wbitą na czopy, a następnie podłogą sosnową. To wszystko leży pod wodą i chroni groblę oraz upust od podmulenia i zerwania przez wody wiosenne. Otóż taka ściana wytrzymuje, jak poucza doświadczenie, w normalnych warunkach 40-50 lat, a dlatego tak długo, ponieważ drzewo smolne sosnowe bardzo długo utrzymuje się zdrowo pod wodą, o ile nie bywa systematycznie i często osuszane na powietrzu. Ponieważ wrazie zgnicia takiej ściany, wyjmowanie jej z ziemi jest nader trudne i nie opłaca się, dlatego przyjęty jest zwyczaj, iż ścianę nową wbija się w ziemię obok starej, zwykle od strony wody. Otóż w roku 1901, gdy odnawiano upusty przed młynem prażmowskim i odkrywano zupełnie podłogę upustu, naliczono starych ścian, nabitych w ziemię jedna przed drugą, wyraźnie dwadzieścia i dwie. Jeżeli przyjmiemy czas trwania jednej ściany nie 50 lat,. gdyż mogły się niekiedy stawać wypadki zerwania grobli i konieczność częstszego nabicia nowej ściany, a przeciętnie 40 lat, w takim razie dochodzimy do przekonania, że na miejscu, gdzie obecnie znajduje się młyn prażmowski, stał już inny przed 880 laty, a zatem około r. 1020 (40 lat X 22 ścian). Przypuszczać należy, że ta miejscowość młynarska, obecnie zwana "Zawodne", była pierwszą kolebką Prażmowa".

Joanna Grela